Użyj filtrów, aby szybko odnaleźć interesującą Cię informację:

1. Czy w przypadku realizacji staży i praktyk może wystąpić pomoc publiczna.

Co do zasady pomoc publiczna w projektach w ramach konkursu nie występuje.

W odniesieniu do analizowania kwestii pomocy publicznej w kontekście dofinansowywania projektów w ramach niniejszego konkursu pomocą publiczną nie jest pomoc udzielana szkołom i placówkom systemu oświaty prowadzącym kształcenie zawodowe, działającym w ramach krajowego systemu edukacji tzn. ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty prowadzenie szkoły lub placówki oraz zespołu szkół nie jest działalnością gospodarczą a zatem wszelka pomoc udzielona tym podmiotom ze środków publicznych nie stanowi pomocy publicznej.

Pomoc publiczna może wystąpić np. w sytuacji:

  • refundacji pracodawcy kosztów organizacji staży/praktyk np.: refundacja kosztów wyposażenia stanowiska pracy czy refundacja kosztów wynagrodzenia opiekuna stażu/praktyki,
  • wykorzystania zakupionych środków trwałych/cross-financingu w trakcie realizacji projektu lub po jego zakończeniu przez przedsiębiorcę do działalności innej niż wskazanej w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
  • organizacji kursów przez przedsiębiorcę działającego w oparciu o przepisy inne niż wskazane w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

W przypadku zakupu sprzętu/cross-financingu nie objętych pomocą publiczną należy oświadczyć, iż zakupiony sprzęt w trakcie realizacji projektu i po jego zakończeniu nie będzie wykorzystywany do działalności innej niż wskazanej w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Analiza możliwości uznania dofinansowania realizacji projektu za pomoc publiczną/pomoc de minimis powinna być przeprowadzona ze szczególną starannością w przypadku, gdy w ramach projektu Beneficjentem nie jest organ prowadzący szkoły i placówki systemu oświaty prowadzące kształcenie zawodowe.

W przypadku wystąpienia w projekcie pomocy publicznej/pomocy de minimis należy we wniosku o dofinansowanie w budżecie szczegółowym zaznaczyć odpowiedni check box.

W przypadku projektów kwalifikujących się do objęcia pomocą publiczną lub pomocą de minimis – wsparcie udzielane będzie zgodnie z właściwymi przepisami prawa wspólnotowego i krajowego dotyczącymi zasad udzielania tej pomocy, obowiązującymi na dzień udzielania wsparcia.

Podstawą prawną udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020.

2. Bezwarunkowe szczegółowe kryterium dostępu – „Zgodność realizacji projektu z diagnozą” na ile szczegółowa powinna być diagnoza i przez kogo powinna zostać przyjęta?

Diagnoza powinna być przygotowana i przeprowadzona przez szkołę, placówkę systemu oświaty lub inny podmiot prowadzący działalność o charakterze edukacyjnym lub badawczym oraz zatwierdzona przez organ prowadzący. Podmiot przeprowadzający diagnozę powinien mieć możliwość skorzystania ze wsparcia instytucji systemu wspomagania pracy szkół tj. placówki doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznej, biblioteki pedagogicznej.

Diagnoza jest uzasadnieniem każdego przedsięwzięcia, stanowi podstawę do definiowania efektywnych zadań, doboru wskaźników, grupy docelowej a także niezbędności wydatków do realizacji projektu i osiągania jego celów.

Diagnoza potrzeb powinna zostać przygotowana przed złożeniem projektu na konkurs, zgodnie z warunkami określonymi w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków EFS w obszarze edukacji. Diagnoza nie będzie stanowić załącznika do wniosku.

Nie został sporządzony wzór dokumentu, na podstawie którego należy przeprowadzić diagnozę danej szkoły lub placówki systemu oświaty. Dane zawarte w diagnozie powinny odzwierciedlać problemy z jakimi boryka się szkoła, a także powinny być spójne z zadaniami planowanego projektu. Narzędzia jakie użyte zostaną w diagnozie powinny umożliwić rzetelne przedstawienie odpowiednich danych statystycznych.

3. Zaangażowanie wkładu niepieniężnego - czy do wyceny wystarczy Uchwała Rady Miejskiej, czy obowiązkowy jest operat szacunkowy?

Tak, jeśli stawka wykazana w uchwale odpowiada faktycznym kosztom eksploatacji utrzymania danej powierzchni. Ponadto wartość nieruchomości jest potwierdzona operatem szacunkowym sporządzonym przez uprawnionego rzeczoznawcę zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami aktualnym w momencie złożenia rozliczającego go wniosku o płatność.

Wartość wkładu niepieniężnego powinna zostać potwierdzona dokumentami o wartości dowodowej równoważnej fakturom.

4. Na jakich zasadach można zatrudnić nauczyciela do prowadzenia zajęć w ramach projektu?

Zgodnie z Art. 7e. l ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. W celu realizacji zajęć w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w szkole lub placówce publicznej może być zatrudniony nauczyciel, który nie realizuje w tej szkole lub placówce tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, posiadający kwalifikacje określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela oraz spełniający warunki określone w art. 10 ust. 5 pkt 3 i 4 tej ustawy. W celu potwierdzenia spełnienia warunku, o którym mowa w art. 10 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły lub placówki informację z Krajowego Rejestru Karnego.

Nauczyciela, o którym mowa w ust. 1, zatrudnia się na zasadach określonych w Kodeksie pracy, z tym że za każdą godzinę prowadzenia zajęć, o których mowa w ust. 1, nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie nie wyższe niż wynagrodzenie za jedną godzinę prowadzenia zajęć ustalone w sposób określony w art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela dla nauczyciela dyplomowanego posiadającego wykształcenie wyższe magisterskie i realizującego tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 3 w tabeli w lp. 3 tej ustawy.

W związku z powyższym w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej istnieje możliwość:

  • przydzielenia zajęć nauczycielowi zatrudnionemu w danej szkole,
  • zatrudnienia nauczyciela z innej szkoły lub placówki.

W przypadku przydzielenia nauczycielowi zajęć, w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz:

  • za każdą godzinę prowadzenia tych zajęć nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości ustalonej, jak za godziny ponadwymiarowe - w sposób określony w art. 35 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela;
  • zajęcia te nie są wliczane do tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz;
  • wynagrodzenie nauczycieli wymienionych w art. 35a ust. 1 nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli.

W przypadku zatrudnienia nauczyciela w szkole lub placówce publicznej, w celu realizacji zajęć w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, nauczyciel:

  • musi posiadać kwalifikacje określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela oraz
  • musi spełniać warunki określone w art. 10 ust. 5 pkt 3 i 4 tej ustawy - Karta Nauczyciela. Jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły lub placówki informację z Krajowego Rejestru Karnego;
  • zatrudniony jest na zasadach określonych w Kodeksie pracy,
  • za każdą godzinę prowadzenia zajęć, nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie nie wyższe niż wynagrodzenie za jedną godzinę ponadwymiarową prowadzenia zajęć ustalone w sposób określony w art. 35 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela dla nauczyciela dyplomowanego posiadającego wykształcenie wyższe magisterskie i realizującego tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 3 w tabeli w lp. 3 ustawy – Karta Nauczyciela.

5. Czy istnieje wzór umowy partnerskiej?

Minimalny zakres umowy partnerskiej jest opracowywany przez IZ i zostanie dołączony jako załącznik do Regulaminu konkursu.

6. W regulaminie konkursu wskazano kryterium: "Wyposażenie pracowni lub warsztatów szkolnych dla zawodów szkolnictwa zawodowego jest zgodne z katalogiem określonym przez MEN. Szczegółowy katalog wyposażenia pracowni lub warsztatów szkolnych dla 190 zawodów znajduje się na stronie internetowej www.koweziu.edu.pl." Czy istnieje możliwość realizacji projektu obejmującego wypracowanie nowych kwalifikacji, których nie ma w katalogu MEN, a co za tym idzie zakup urządzeń i oprogramowania, którego nie ma w wykazie?

Projekt musi prowadzić do zdobycia kwalifikacji zgodnych z wykazem zawodów. Nie ma możliwości zakupu urządzeń i oprogramowania, którego nie ma w wykazie MEN. W przypadku niezgodności z katalogiem MEN, kryterium należy uznać za niespełnione.

7. W nawiązaniu do kryterium „Gotowość beneficjenta do realizacji staży lub praktyk (dotyczy wyłącznie 1. typu projektu określonego w SZOOP). Beneficjent, który nie jest organem prowadzącym publicznych lub niepublicznych szkół lub placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe, przyjmuje na staż lub praktykę 100% uczniów objętych wsparciem w ramach projektu.” – czy jest możliwe aby Beneficjentem\Liderem była Agencja Pośrednictwa Pracy, która oczywiście przyjęłaby uczniów (Uczestników Projektu) na staż i praktykę, ale w związku z charakterem jej działalności rozdysponowałaby tych uczniów na jednostki (Przedsiębiorstwa), które z nią współpracują?

Nie, ponieważ kryterium jasno wskazuje, że w przypadku, gdy beneficjentem nie jest organ prowadzący publicznych lub niepublicznych szkół lub placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe, istnieje konieczność przyjęcia do siebie 100% uczniów objętych wsparciem na staż lub praktykę, a nie zaś samego skierowania uczniów do innych jednostek.

8. W kontekście wskaźnika „Liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego doposażonych w programie w sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego” - czy zakup oprogramowania (licencji, usługi dostępu do systemu informatycznego) może być traktowane jako doposażenie?

Oprogramowanie (wartość niematerialna i prawna) jest materiałem dydaktycznym i nie jest traktowane jako doposażenie. Aby zatem spełnić wskaźnik należy oprócz materiałów dydaktycznych doposażyć placówkę w niezbędny sprzęt.

9. Jednymi z obowiązujących wskaźników rezultatu i produktu są: „Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje w ramach pozaszkolnych form kształcenia” oraz „Liczba osób uczestniczących w pozaszkolnych formach kształcenia w programie”. Czy wskaźniki te dotyczą jedynie osób dorosłych - słuchaczy placówek oświaty prowadzących ustawiczne kształcenie zawodowe? Czy obejmują również osoby dorosłe - uczniów szkół zawodowych dla młodzieży, tych którzy w ramach dodatkowych zajęć specjalistycznych ukończyli np. kurs wózków widłowych?

Zgodnie z definicją wskaźnika jest to: „liczba osób dorosłych, które uczestniczyły w pozaszkolnych formach kształcenia zawodowego zorganizowanych we współpracy z pracodawcami (kwalifikacyjne kursy zawodowe, kursy umiejętności zawodowych, inne kursy) zgodnie z obowiązującymi przepisami w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych”.

10. Czy w projekcie należy obowiązkowo uwzględniać wszystkie wskazane w regulaminie wskaźniki rezultatu i produktu, a w przypadku wskaźników, które nie dotyczą danego typu projektu wskazać ich wartość docelową „0”?

Zgodnie z regulaminem konkursu wskaźnik jest przypisany do danego typu operacji.

11. Czy w ramach konkursu możliwa jest organizacja szkoleń na prawo jazdy kat. B, np. jako warunek konieczny do zakwalifikowania się na kurs obsługi kombajnu w szkole zawodowej rolniczej?

Jeżeli kurs na prawo jazdy kategorii B jest niezbędny do uzyskiwania kwalifikacji zawodowej to możliwa jest jego organizacja.

12. Czy w ramach 1. typu projektu możliwy jest zakup sprzętów i pomocy dydaktycznych niezbędnych do prowadzenia zajęć specjalistycznych zawodowych (zgodnie z diagnozą i potrzebami pracodawców) lecz różnych od tych wymienionych w katalogu wyposażenia pracowni/warsztatów szkolnych na stronie www.koweziu.edu.pl lub różny od parametrów i charakterystyki tego sprzętu/ pomocy dydaktycznej zamieszczonej w katalogu?

Nie. Zgodnie z treścią kryterium wyposażenie pracowni lub warsztatów szkolnych dla zawodów szkolnictwa zawodowego musi być zgodne z katalogiem określonym przez MEN.

13. Czy wkład własny może stanowić użyczenie sal, wnoszony przez gminę będąca właścicielem tych sal ale nie będącą ani wnioskodawcą ani partnerem?

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 wkład niepieniężny powinien być wnoszony przez beneficjenta ze składników jego majątku lub z majątku innych podmiotów, jeżeli możliwość taka wynika z przepisów prawa oraz zostanie to ujęte w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie.

14. Jak należy interpretować zapis dotyczący kryterium bezwarunkowego nr 3 podpunkt a). Czy jako organizację- w ramach projektu dodatkowych praktyk/ staży dla uczniów szkół zawodowych wykraczających poza program kształcenia praktycznego realizowanego w szkole? Czy może te praktyki/staże w ramach projektu mogą być elementem praktycznej nauki zawodu realizowanej w ramach programu nauczania danego zawodu?

Realizacja praktycznej nauki zawodu zgodnie z Wytycznymi możliwa jest w 3 formach. Realizacja tych form została pomyślana w taki sposób, aby środki EFS stanowiły uzupełnienie działalności szkoły, a nie zastępowały finansowania publicznego.

  • w zasadniczych szkołach zawodowych, w których realizowane są wyłącznie zajęcia praktyczne (o których mowa w Rozporządzeniu) istnieje możliwość sfinansowania praktyk zawodowych, będących uzupełnieniem praktycznej nauki zawodu organizowanej w tych szkołach,
  • w technikach i szkołach policealnych można z kolei realizować staże zawodowe, zarówno w ramach kształcenia zawodowego praktycznego, jak i poza ty tym zakresem. Jeżeli w ww. szkołach nie ma możliwości organizacji tego typu kształcenia w wymiarze określonym w podstawie programowej, we współpracy z pracodawcami, gdyż szkoła nie posiada na ten cel środków finansowych, to EFS powinien umożliwiać realizację takich działań. Jeżeli natomiast szkoły dysponują takimi środkami, to można za pomocą EFS zwiększyć wymiar praktyk zawodowych objętych podstawą programową nauczania danego zawodu realizując staż,
  • sfinansowanie staży w innych szkołach o profilu zawodowym (np.: szkoły artystyczne).

Określenie "kształcenie zawodowe praktyczne" występuje w rozporządzeniu MEN w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. Zgodnie z tym rozporządzeniem:

  • w zasadniczej szkole zawodowej w trzyletnim okresie nauczania minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych przypadających na kształcenie zawodowe teoretyczne wynosi 630 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne - 970 godzin (w tym zajęcia praktyczne);
  • w technikum w czteroletnim okresie nauczania minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych przypadających na kształcenie zawodowe teoretyczne wynosi 735 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne - 735 godzin (w tym praktyki zawodowe).

Jednocześnie zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie praktycznej nauki zawodu kształcenie zawodowe praktyczne realizowane jest w formie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych. Finansowanie zajęć praktycznych w zasadniczej szkole zawodowej oraz praktyk zawodowych w technikum i szkole policealnej jest zapewnione ze środków subwencji oświatowej.

Tym samym, wsparcie w ramach RPO może dotyczyć zwłaszcza finansowania kształcenia zawodowego praktycznego realizowanego u pracodawców w technikum i w szkołach policealnych oraz praktyk zawodowych dla uczniów zasadniczych szkół zawodowych, którzy nie są młodocianymi pracownikami. Staż wykraczający poza kształcenie zawodowe praktyczne nie zalicza się ani do praktycznej nauki zawodu ani do praktyk zawodowych.

Reasumując, Wytyczne wskazują możliwość realizacji wyłącznie działań dodatkowych do tych, które nie są finansowane przez szkoły. Oznacza to, że co do zasady nie można sfinansować w ramach EFS obowiązkowych praktyk zawodowych u pracodawców/ przedsiębiorców, z 2 wyjątkami wskazanymi w pkt 1 (praktyki zawodowe) oraz w pkt 2 (staże zawodowe), ale tylko jeżeli szkoły nie realizują takich działań u pracodawców. Jeżeli natomiast takie działania realizują, mają na nie środki to nie powinny ich podwójnie finansować, w tym dodatkowo z EFS. Mogą wówczas wyłącznie zwiększyć wymiar tych praktyk i ,,te zwiększenie” sfinansować ze środków EFS.

Przykładowo, jeżeli szkoła organizuje praktyki zawodowe na zasadach wskazanych w Rozporządzeniu o praktycznej nauce zawodu to nie może zacząć finansować tych działań w projekcie, nie może również sfinansować dodatkowo tylko niektórych elementów wymienionych w Wytycznych, np.: wynagrodzenia stażystów/praktykantów. Może ewentualnie zwiększyć wymiar praktycznej nauki zawodu o dodatkowe godziny, uznając, że realizuje staż i sfinansować je na zasadach określonych w Wytycznych. Jeżeli natomiast technikum lub szkoła policealna organizuje wyłącznie zajęcia praktyczne w pracowniach szkolnych, bez udziału pracodawców to może w ramach projektu uzupełnić dotychczasową formę praktycznej nauki zawodu stażem zawodowym finansowanym ze środków EFS. Wówczas powinno zostać to uznane jako kształcenie zawodowe praktyczne.

Praktyki muszą być zorganizowane zgodnie ze standardem wynikającym z rozporządzenia ale nie mogą zastępować praktyk organizowanych w szkole wynikających z podstawy programowej.

Realizacja staży i praktyk musi być organizowana we współpracy z podmiotami z otoczenia społeczno-gospodarczego szkół lub placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe. Program staży i praktyk powinien być opracowany i przygotowany w formie pisemnej oraz powinien wskazywać konkretne cele edukacyjne (kompetencje i umiejętności), które osiągnie praktykant lub stażysta, treści edukacyjne, zakres obowiązków praktykanta lub stażysty a także harmonogram realizacji praktyki zawodowej lub stażu zawodowego. Program musi zostać przygotowany na etapie planowania projektu. Program praktyk zawodowych nie będzie stanowić załącznika do wniosku.

15. Czy IZ RPO WŁ dopuszcza możliwość wyposażenia szkolnych pracowni matematycznych? Jeśli tak, to gdzie można znaleźć standardy ich wyposażenia?

Zgodnie z typami operacji zawartymi w SZOOP RPO WŁ na lata 2014-2020 dopuszczalne jest jedynie wyposażenie pracowni szkolnych w narzędzia do nauczania przedmiotów przyrodniczych, o ile taka potrzeba wynika z przeprowadzonej diagnozy oraz o ile projekt obejmuje dodatkowo doskonalenie umiejętności i kompetencji zawodowych nauczycieli lub kształtowanie i rozwijanie kompetencji uczniów. Przedmioty przyrodnicze, to zgodnie z definicją zawartą w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków EFS w obszarze edukacji, Podrozdział 2.3 przedmioty, do których zalicza się w szczególności:
a) przyrodę w szkołach podstawowych;
b) biologię, chemię, geografię, fizykę w gimnazjach;
c) biologię, chemię, geografię, fizykę (zarówno w zakresie podstawowym, jak i rozszerzonym) oraz przedmiot uzupełniający przyroda w szkołach ponadgimnazjalnych.

16. Czy IZ RPO WŁ dopuszcza możliwość finansowania w ramach projektu kosztów związanych z adaptacją pomieszczeń na potrzeby pracowni szkolnych, wynikających min. z konieczności montażu zakupionego wyposażenia oraz zagwarantowania bezpiecznego ich użytkowania? (podrozdział 3.4 punkt 7b).

Istnieje możliwość finansowania kosztów związanych z adaptacją pomieszczeń na potrzeby pracowni szkolnych na zasadach określonych w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach EFRR, EFS oraz FS na lata 2014-2020, rozdział 8.7.

17. Czy istnieje możliwość realizacji wyłącznie 4. typu projektu- rozwój doradztwa edukacyjno-zawodowego poprzez wsparcie szkół i placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe?

4. typ projektu nie powinien stanowić odrębnego projektu. Obligatoryjnym elementem każdego przedsięwzięcia musi być współpraca szkół lub placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe z ich otoczeniem społeczno-gospodarczym, w szczególności w zakresie realizacji wysokiej jakości staży i praktyk zawodowych. Dodatkowo projekt powinien uwzględniać co najmniej jeden wskaźnik/wskaźniki produktu z ram wykonania:

  • liczba uczniów szkół i placówek kształcenia zawodowego uczestniczących w stażach i praktykach u pracodawcy,
  • liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego doposażonych w programie w sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego,

gdyż ujęcie ww. wskaźników stanowi jedno z kryteriów oceny (część C KOFM).

Ze względu na odmienny montaż finansowy, w zależności od typu projektów ujętych w SZOOP, nie ma możliwości łączenia typów projektów o różnej wymaganej wysokości wkładu własnego. Wobec tego 4. typ projektu należy połączyć z 1.

18. Czy Podstrefa Kutno ŁSEE kwalifikuje się do spełnienia kryteriów „Zapewnienie współpracy z pracodawcami lub przedsiębiorstwami”? Czy spełnienie tego kryterium wystąpi tylko wtedy kiedy w 100 % firmy współpracujące pochodzą ze Strefy Ekonomicznej?

Podstrefa Kutno ŁSEE należy do ŁSSE , a więc kwalifikuje się do spełnienia kryteriów. Kryterium jest spełnione w przypadku współpracy z co najmniej 1 firmą z SSE.

19. W jaki sposób jest oceniany potencjał finansowy lidera i partnera projektu?

Zgodnie z kryterium dostępu Wnioskodawca oraz partnerzy (o ile dotyczy), ponoszący wydatki w danym projekcie z EFS, posiadają łączny obrót za ostatni zatwierdzony rok obrotowy zgodnie z ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. lub za ostatni zamknięty i zatwierdzony rok kalendarzowy równy lub wyższy od łącznych rocznych wydatków w ocenianym projekcie w roku kalendarzowym, w którym wydatki są najwyższe. Za obrót należy przyjąć sumę przychodów uzyskanych przez podmiot na poziomie ustalania wyniku na działalności gospodarczej – tzn. jest to suma przychodów ze sprzedaży netto, pozostałych przychodów operacyjnych oraz przychodów finansowych. W przypadku podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej i jednocześnie niebędących jednostkami sektora finansów publicznych, jako obroty należy rozumieć wartość przychodów (w tym przychodów osiągniętych z tytułu otrzymanego dofinansowania na realizację projektów).W przypadku projektów, w których udzielane jest wsparcie zwrotne w postaci pożyczek lub poręczeń jako obrót należy rozumieć kwotę kapitału pożyczkowego i poręczeniowego, jakim dysponowali wnioskodawcy/partnerzy (o ile dotyczy) w poprzednim zamkniętym i zatwierdzonym roku obrotowym. W przypadku realizacji projektów w partnerstwie pomiędzy podmiotem niebędącym jednostką sektora finansów publicznych oraz jednostkę sektora finansów publicznych porównywane są tylko te wydatki i obrót, które dotyczą podmiotu niebędącego jednostką sektora finansów publicznych.
Kryterium nie dotyczy jednostek sektora finansów publicznych.

Data publikacji: 25.11.2015 | Kategoria: Nabory wniosków (wiadomosci)

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

 

Osoby głuche bądź słabosłyszące, które są zainteresowane informacjami z zakresu możliwości otrzymania dofinansowania w ramach Krajowych Programów Operacyjnych oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020 mogą skorzystać z bezpłatnych porad udzielanych przez konsultantów Sieci Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich (PIFE).

W województwie łódzkim Sieć PIFE zlokalizowana jest w 5 miejscowościach: Łodzi, Bełchatowie, Brzezinach, Łowiczu i Sieradzu.

Od 1 kwietnia 2014 roku funkcjonowanie Sieci PIFE, dostosowane zostało do jednolitych standardów. Siedziby Punktów dostosowane zostały do osób z niepełnosprawnościami (m.in. podjazdy dla osób jeżdżących na wózkach inwalidzkich), a także osób głuchych i słabosłyszących poprzez uruchomienie pętli indukcyjnych ułatwiających słyszenie. Ponadto, w Punktach uruchomiona została usługa tłumaczeń na język migowy, polegającą na nawiązywaniu połączeń z tłumaczami języka migowego za pomocą komunikatora SKYPE. Zachęcamy więc osoby głuche bądź słabosłyszące do skorzystania z takiej możliwości. Aby zasięgnąć informacji dotyczących Funduszy Europejskich, m.in. z zakresu aplikowania, realizacji oraz rozliczania projektów, wystarczy udać się do siedziby jednego z Punktów. Specjaliści ds. Funduszy Europejskich dyżurują w poniedziałki od godziny 08:00 do 18:00, zaś od wtorku do piątku od godziny 08:00 do 16:00.

Warto zaznaczyć, iż wraz ze wzrostem zainteresowania Funduszami Europejskimi zakres usług PIFE znacznie się poszerzył. Poza udzielaniem konsultacji w siedzibach Punktów, specjaliści ds. Funduszy Europejskich organizują liczne spotkania informacyjne oraz szkolenia, podczas których istnieje możliwość zatrudnienia tłumacza języka migowego.
O spotkaniach informacyjnych oraz szkoleniach można dowiedzieć się z co najmniej 7 dniowym wyprzedzeniem, odwiedzając portale: www.rpo.ldzkie.pl, www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Osoby głuche bądź słabosłyszące, które zechciałaby uczestniczyć w danym spotkaniu informacyjnym lub szkoleniu powinny zaznaczyć taką potrzebę
w formularzu zgłoszeniowym zamieszczonym na powyższych portalach.

 

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 24.11.2015 | Kategoria: Wiadomości

 

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o szkoleniu

Główny oraz Lokalne Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich w województwie łódzkim zapraszają na bezpłatne dwudniowe szkolenie z Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.

Szkolenie odbędzie się:

•    30 listopada 2015 r. w godz. 9:00 – 14:00 (rejestracja od godz. 8:30) - 1 grudnia 2015 r. w godz. 8:30-16:00 w Urzędzie Miasta w Skierniewicach w sali konferencyjnej (I piętro), ul. Senatorska 12.
•    8 grudnia 2015 w godz. 9:00 – 14:00 (rejestracja od godz. 8:30) - 9 grudnia 2015 r. w godz. 8:30-16:00 w Urzędzie Gminy w Brzezinach w sali konferencyjnej, ul. Sienkiewicza 16A.
•    9 grudnia 2015 w godz. 9:00 – 14:00 (rejestracja od godz. 8:30) - 10 grudnia 2015 r. w godz. 8:30-16:00 w Urzędzie Miasta w Sieradzu w sali konferencyjnej "B" (II piętro), ul. Plac Wojewódzki 1.
•    14 grudnia 2015 w godz. 9:00 – 14:00 (rejestracja od godz. 8:30) - 15 grudnia 2015 r. w godz. 8:30-16:00 w Głównym Punkcie Informacyjnym Funduszy Europejskich w Łodzi w sali konferencyjnej (I piętro), ul. Moniuszki 7/9.
•    15 grudnia 2015 w godz. 9:00 – 14:00 (rejestracja od godz. 8:30) - 16 grudnia 2015 r. w godz. 8:30-16:00 w Urzędzie Miasta w Bełchatowie w sali konferencyjnej (I piętro), ul. Kościuszki 15.

W przypadku chęci wzięcia udziału w spotkaniu, prosimy o przesłanie wypełnionego formularza zgłoszeniowego na adres e-mail lub osobiste dostarczenie do siedziby Głównego bądź odpowiedniego Lokalnego Punktu Informacyjnego do dnia określonego w formularzu.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc, o udziale w szkoleniu decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt z organizatorem danego szkolenia.

Dla kogo

Do skorzystania ze szkolenia zapraszamy osoby zainteresowane uzyskaniem informacji w zakresie Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, w szczególności przedstawicieli instytucji publicznych oraz przedsiębiorstw.        

Program spotkania informacyjnego

Dzień I

  • Wprowadzenie do tematyki Partnerstwa Publiczno-Prywatnego;
  • Zarządzanie projektami realizowanymi w formule PPP w projektach finansowanych ze środków UE;
  • Przykłady realizowanych projektów PPP;
  • Źródła Informacji o FE na lata 2014-2020;
  • Konsultacje indywidualne.

Dzień II

  • Rola i zakres analiz przed realizacyjnych - Analiza techniczna i ekonomiczna (finansowa);do tematyki Partnerstwa Publiczno-Prywatnego;
  • Analiza ryzyk;
  • Analiza prawna
  • Ustawowy obowiązek zrównoważenia budżetu JST w części operacyjnej a podział ryzyk w umowach PPP;
  • Procedura wyłonienia partnera prywatnego / koncesjonariusza;
  • Case study - ppp w paktyce;
  • Konsultacje indywidualne.

Organizatorzy szkoleń

Organizator szkolenia w Łodzi:
GPI w Łodzi
ul. Moniuszki 7/9,
90-101 Łódź
tel.: 42 663 31 07, 42 663 34 05, 42 291 97 60
e-mail: GPILodz@lodzkie.pl 

Organizator szkolenia w Bełchatowie LPI w Bełchatowie
ul. Kościuszki 17,
97-400 Bełchatów
tel.: 44 633 34 63, 44 633 05 13
e-mail: LPIBelchatow@lodzkie.pl

Organizator szkolenia w Brzezinach LPI w Brzezinach
ul. Sienkeiwcza 16,
95-060 Brzeziny
tel.:46 874 31 54, 46 816 68 17
e-mail: LPIBrzeziny@lodzkie.pl

Organizator szkolenia w Skierniewicach:
LPI w Łowiczu
ul. Świętojańskai 1,
99-400 Łowicz
tel.: 46 837 52 67, 46 837 72 29
e-mail: LPILowicz@lodzkie.pl 

Organizator szkolenia w Sieradzu:
LPI w Sieradzu
ul. Kościuszki 6,
98-200 Sieradz
tel.: 43 678 40 80, 43 822 89 25
e-mail: LPISieradz@lodzkie.pl 

Załączniki

docFormularz zgłoszeniowy - Łódź109.5 KB

docFormularz zgłoszeniowy - Bełchatów109.5 KB

docFormularz zgłoszeniowy - Brzeziny109.5 KB

docFormularz zgłoszeniowy - Skierniewice110 KB

docFormularz zgłoszeniowy - Sieradz109.00 KB

pdfProgram szkolenia604.72 KB

 

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 20.11.2015 | Kategoria: Wiadomości

Sieć Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich w Województwie Łódzkim serdecznie zaprasza na bezpłatne konsultacje w ramach Mobilnych Punktów Informacyjnych.

Data publikacji: 20.11.2015 | Kategoria: Szkolenia i konferencje (wiadomosci)

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o spotkaniu     

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Bełchatowie zaprasza na bezpłatne spotkanie informacyjne pn. „Przygotowanie wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020 – Działanie XI.3 Kształcenie zawodowe”.


Spotkanie odbędzie się 30 listopada 2015 r. w godz. 12:00-14:45 (rejestracja od godz. 11:45) w Starostwie Powiatowym w Opocznie, ul. Kwaitowa 1a, sala konferencyjna, II piętro.

W przypadku chęci wzięcia udziału w spotkaniu, prosimy o przesłanie wypełnionego formularza zgłoszeniowego na adres LPIBelchatow@lodzkie.pl lub osobiste dostarczenie do siedziby LPI Bełchatów do dnia 27 listopada br., do godz. 12:00.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc, o udziale w spotkaniu decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 42 663 34 63.

Dla kogo

Do udziału w spotkaniu zapraszamy osoby z terenu powiatów: bełchatowskiego, opoczyńskiego, piotrkowskiego, radomszczańskiego, tomaszowskiego oraz miasta na prawach powiatu - Piotrkowa Trybunalskiego.        

Program spotkania informacyjnego

  • Omówienie wniosku o dofinasowanie dla Działania XI.3 Kształcenie zawodowe;
  • Źródła Informacji o Funduszach Europejskich.

Organizator spotkania informacyjnego

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Bełchatowie
ul. Kościuszki 17,
97-400 Bełchatów
tel.: 42 663 34 63, 42 663 05 13
e-mail: LPIBelchatow@lodzkie.pl

pdfProgram spotkania342.64 KB

docFormularz zgłoszeniowy109.5 KB

pdfPlakat350.74 KB

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 20.11.2015 | Kategoria: Wiadomości | RPLD110300IZ0010001/15

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o spotkaniach

Lokalne Punkty Informacyjne Funduszy Europejskichw województwie łódzkim zapraszają do udziału w bezpłatnych spotkaniach informacyjnych pn.: „Fundusze Europejskie dla osób z niepełnosprawnościami”.

Spotkania odbędą się w dniu 26 listopada 2015 r. w następujących miejscowościach:

  • Bełchatów: sala konferencyjna Urzędu Miastaw Bełchatowie – I piętro, ul. Kościuszki 15, godz. 09:00 – 12:00 (rejestracja od godziny 08:45);
  • Brzeziny: Warsztaty Terapii Zajęciowej w Brzezinach, ul. Konstytucji 3-ego Maja 5, sala parter, godz. 12:00 – 15:00 (rejestracja od godziny 11:30);
  • Łowicz: Starostwo Powiatowe w Łowiczu, ul. Stanisławskiego 30 A, godz. 09:45 -12:30 (rejestracja od godziny 09:30).

Rekrutacja na spotkania rozpoczyna się 19 listopada 2015 r.

Spotkania z przedmiotowej tematyki zostaną zorganizowane także w Łodzi i Sieradzu.

Informujemy o możliwości zatrudnienia tłumacza języka migowego podczas spotkań. Potrzebę taką wystarczy zaznaczyć w formularzu zgłoszeniowym.

W przypadku chęci wzięcia udziału w danym spotkaniu informacyjnym, prosimy  o przesłanie wypełnionego formularza zgłoszeniowego na adres e-mail lub osobiste dostarczenie do siedziby danego Lokalnego Punktu Informacyjnego do dnia poprzedzającego spotkanie do godz. 12:00.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc o udziale w spotkaniach decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt z organizatorem.

Dla kogo

Do skorzystania ze spotkania informacyjnego serdecznie zapraszamy mieszkańców województwa łódzkiego,
a w szczególności osoby z niepełnosprawnościami z terenu:

  • Podregionu Wschodniego (tj. powiatów: bełchatowskiego, radomszczańskiego, opoczyńskiego, tomaszowskiego oraz miasta na prawach powiatu – Piotrkowa Trybunalskiego);
  • Podregionu Centralnego (tj. z powiatów: brzezińskiego, łódzkiego – wschodniego, zgierskiego i pabianickiego);
  • Podregionu Północnego (tj. powiatów: łowickiego, rawskiego, łęczyckiego, kutnowskiego, skierniewickiegoi miasta na prawach powiatu – Skierniewic).

Program spotkania informacyjnego

  • Wprowadzenie do Funduszy Europejskich na lata 2014-2020,
  • Wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014 – 2020,
  • Wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020.

Organizatorzy spotkań informacyjnych

Organizator spotkania w Bełchatowie:
LPI w Bełchatowie
ul. Kościuszki 17,
97-400 Bełchatów
Tel.: 44 633 05 13; 44 633 34 63
e-mail: LPIBelchatow@lodzkie.pl

Organizator spotkania w Brzezinach:
LPI w Brzezinach
ul. Sienkiewicza 16,
95-060 Brzeziny
Tel.: 46 874 31 54; 46 816 68 17
e-mail: LPIBrzeziny@lodzkie.pl

Organizator spotkania w Łowiczu:
LPI w Łowiczu
ul. Świętojańska 1,
99-400 Łowicz
Tel.: 46 837 52 67, 46 837 72 29
e-mail:LPILowicz@lodzkie.pl

 

pdfProgram spotkania Bełchatów340.6 KB

docFormularz zgłoszeniowy Bełchatów110 KB

pdfPlakat Bełchatów349.83 KB

 

pdfProgram spotkania Brzeziny340.43 KB

docFormularz zgłoszeniowy Brzeziny53.5 KB

pdfPlakat Brzeziny340.43 KB

 

pdfProgram spotkania Łowicz340.16 KB

docFormularz zgłoszeniowy Łowicz109.5 KB

pdfPlakat Łowicz.pdf350.11 KB

 

 

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 19.11.2015 | Kategoria: Szkolenia i konferencje (wiadomosci)

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o szkoleniu:

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Brzezinach zaprasza na bezpłatne szkolenie pn. „Okres programowania 2014 – 2020: Programy Operacyjne realizowane na szczeblu krajowym”.
Spotkanie odbędzie się dnia:

  • 10 grudnia 2015 r. w godz. 09:00 - 15:00 (rejestracja od godz. 08:50) w Urzędzie Gminy Brzeziny, ul. Sienkiewicza 16A, sala konferencyjna, parter.

W przypadku chęci wzięcia udziału w spotkaniu, prosimy o wysłanie formularza zgłoszeniowego na adres: LPIBrzeziny@lodzkie.pl, do dnia 9 grudnia 2015 r. do godz. 14:00

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc o udziale w spotkaniu decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 46 816 68 17.

Dla kogo:

Do udziału w spotkaniu zapraszamy w szczególności osoby z terenu Podregionu Centralnego Województwa Łódzkiego (tj. powiatów: brzezińskiego, łódzkiego-wschodniego, zgierskiego oraz pabianickiego).

Program szkoleniu:

•    Omówienie poszczególnych Programów szczebla krajowego,
•    Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej,
•    Źródła informacji o Funduszach Europejskich na lata 2014–2020.

Organizator szkolenia

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich
w Brzezinach
ul. Sienkiewicza 16
95-060 Brzeziny
tel.: 46 874 31 54, 46 816 68 17
e-mail:

pdfProgram szkoleń354.13 KB

docFormularz zgłoszeniowy54 KB

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 19.11.2015 | Kategoria: Szkolenia i konferencje (wiadomosci)

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o spotkaniu


Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Sieradzu zaprasza na bezpłatne spotkanie informacyjne pn. „Kwalifikowalność wydatków w projektach realizowanych w ramach perspektywy finansowej 2014-2020”.

Spotkanie odbędzie się dnia:

•    27 listopada 2015 r. w godz. 9:00 - 12:00 (rejestracja od godz. 8:45) w Urzędzie Miasta i Gminy  w Działoszynie, ul. Piłsudskiego 21, sala konferencyjna.

W przypadku chęci wzięcia udziału w spotkaniu, prosimy o wysłanie formularza zgłoszeniowego na adres: LPISieradz@lodzkie.pl, do dnia 26 listopada 2015 r. do godz. 12:00.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc o udziale w spotkaniu decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 43 822 89 25.

Dla kogo:

Do udziału w spotkaniu zapraszamy w szczególności osoby z terenu Podregionu Zachodniego Województwa Łódzkiego
(tj. powiatów: sieradzkiego, zduńskowolskiego, wieluńskiego, wieruszowskiego, łaskiego, poddębickiego, pajęczańskiego).

Program spotkania informacyjnego

•    Wspólne warunki i procedury w zakresie kwalifikowalności wydatków
•    Szczegółowe zasady kwalifikowalności wydatków dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności
•    Szczegółowe warunki i procedury kwalifikowalności wydatków dla Europejskiego Funduszu Społecznego
•    Źródła Informacji o Funduszach Europejskich

Organizator spotkania informacyjnego

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Sieradzu
ul. Kościuszki 6
98 - 200 Sieradz
tel.: 43 822 89 25; 43 678 40 80
e-mail:

pdfProgram spotkania332.71 KB

docFormularz zgłoszeniowy110 KB

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 19.11.2015 | Kategoria: Wiadomości

pife mir lodzkie EFSI kolor mniejsze

Informacja o spotkaniu

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Sieradzu zaprasza na bezpłatne spotkanie informacyjne pn. „Przygotowanie wniosku o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020- Działanie X.1 Powrót na rynek pracy osób sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku do lat 3”.
Spotkanie odbędzie się dnia:

  • 27 listopada 2015 r. w godz. 12:15 - 15:15 (rejestracja od godz. 12:00) w Urzędzie Miasta i Gminy  w Działoszynie, ul. Piłsudskiego 21, sala konferencyjna.

W przypadku chęci wzięcia udziału w spotkaniu, prosimy o wysłanie formularza zgłoszeniowego na adres: LPISieradz@lodzkie.pl, do dnia 26 listopada 2015 r. do godz. 12:00.

Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc o udziale w spotkaniu decydować będzie kolejność zgłoszeń. W przypadku pytań prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 43 822 89 25.

Dla kogo:

Do udziału w spotkaniu zapraszamy w szczególności osoby z terenu Podregionu Zachodniego Województwa Łódzkiego
(tj. powiatów: sieradzkiego, zduńskowolskiego, wieluńskiego, wieruszowskiego, łaskiego, poddębickiego, pajęczańskiego).


Program spotkania informacyjnego

  • Omówienie poszczególnych elementów wnioskuo dofinansowanie     wnioskodawca, wskaźniki, grupy docelowe, ryzyko, krótki opis projektu, zadania, kwoty ryczałtowe - część I;
  • Omówienie poszczególnych elementów wniosku o dofinansowanie  potencjał, budżet ogółem, budżet szczegółowy, uzasadnienie kosztów, harmonogram, oświadczenia - część II;
  • Źródła Informacji o Funduszach Europejskich.

Organizator spotkania informacyjnego

Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Sieradzu
ul. Kościuszki 6
98 - 200 Sieradz
tel.: 43 822 89 25; 43 678 40 80
e-mail: LPISieradz@lodzkie.pl

pdfProgram spotkania376.11 KB

docFormularz zgłoszeniowy110 KB

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Data publikacji: 18.11.2015 | Kategoria: Wiadomości
 
Top