Baza wiedzy

Partnerstwo Publiczno - Prywatne (PPP) - to sposób realizacji zadań publicznych, oparty na wieloletniej umowie określającej podział zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem prywatnym.
Celem PPP jest świadczenie określonej usługi publicznej przez partnera prywatnego w oparciu o infrastrukturę publiczną, za wynagrodzeniem.
Przedsięwzięcie PPP to budowa lub remont infrastruktury publicznej połączone z jej utrzymaniem i/lub zarządzaniem.
Realizacja inwestycji w formule PPP to szereg korzyści dla instytucji publicznych, a przede wszystkim możliwość optymalizacji wydatkowania środków budżetowych poprzez zaangażowanie kapitału prywatnego w inwestycje publiczne, oraz możliwość skorzystania z wiedzy i doświadczenia biznesu.
Sukces w realizacji projektu PPP to nie tylko dobrze przygotowana dokumentacja i skutecznie rozstrzygnięte postępowanie na wybór partnera prywatnego, ale przede wszystkim płynna wieloletnia współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego w całym okresie realizacji umowy PPP.

Ustawowa definicja określa partnerstwo publiczno-prywatne (dalej: PPP) jako wspólną realizację przedsięwzięcia opartą na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Często ten prawnie określony rodzaj współpracy sektora publicznego i prywatnego jest mylony z innymi formami, w których podmiot publiczny działa w porozumieniu z partnerem prywatnym. Warto zatem wskazać, czym PPP różni się od wybranych innych form współdziałania podmiotu publicznego i przedsiębiorcy.

Umowa PPP, zawierana pomiędzy partnerem prywatnym a podmiotem publicznym, to umowa, w ramach której przewidziane jest wynagrodzenie dla partnera prywatnego. Wynagrodzenie ma najczęściej formę opłaty ze środków podmiotu publicznego, przy czym jest to opłata rozłożona w czasie proporcjonalnie na okres trwania umowy PPP (kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat). W szczególnych przypadkach wynagrodzenie może mieć formę opłat pobieranych od użytkowników (np. parking), przy czym w takich przedsięwzięciach często wymagana jest dopłata ze środków publicznych, a wielkość tej dopłaty zależy od wielkości przychodów uzyskiwanych od użytkowników (im większe przychody od użytkowników tym mniejsza dopłata ze środków publicznych).

Pozyskanie finansowania na realizację przedsięwzięcia nie powinno być podstawową motywacją podmiotu publicznego do sięgania po formułę PPP. Finansowanie, które pozyskuje partner prywatny to środki komercyjne (najczęściej jest to w części wkład własny partnera prywatnego uzupełniony o pozyskany przez niego kredyt bankowy). Takie finansowanie jest w zdecydowanej większości przypadków droższe niż finansowanie, które może pozyskać podmiot publiczny we własnym zakresie, dlatego decyzja o wyborze PPP jedynie jako formy finansowania przedsięwzięcia może nie być optymalna z punktu widzenia efektywności wydatkowania środków publicznych.

Umowa PPP nie przewiduje przeniesienia ekonomicznej własności aktywów na partnera prywatnego. Podmiot publiczny przez cały czas trwania umowy PPP utrzymuje kontrolę nad powstałym w ramach umowy PPP aktywem oraz usługami, jakie partner prywatny świadczy z jego wykorzystaniem i może, w razie naruszenia obowiązków przez partnera prywatnego, spowodować odzyskanie takiego aktywa.

Wybór partnera prywatnego jest realizowany najczęściej w oparciu o ustawę Prawo zamówień publicznych (zwykle w trybie dialogu konkurencyjnego).

PPP ma na celu realizację przedsięwzięć lub świadczenie usług, tradycyjnie dostarczanych przez sektor publiczny. Oznacza to, że wykorzystanie PPP ma służyć przede wszystkim zaangażowaniu partnera prywatnego do realizacji zadań publicznych (w szczególności zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego). Dzięki podziałowi zadań, odpowiedzialności i ryzyka w ramach PPP osiąga się najbardziej efektywny ekonomicznie sposób tworzenia infrastruktury i dostarczania usług publicznych. Efektywność ekonomiczna w przypadku PPP powinna być równoznaczna z wyższą jakością usług świadczonych na rzecz społeczeństwa.

W zdecydowanej większości przypadków spółka celowa jest tworzona na potrzeby realizacji umowy PPP wyłącznie przez partnera prywatnego, który pozostaje jedynym wspólnikiem tej spółki. Realizacja przedsięwzięcia PPP odbywa się na podstawie umowy PPP i nie wymaga, aby podmiot publiczny stał się udziałowcem spółki utworzonej przez partnera prywatnego. Umowa PPP może oczywiście przewidywać, że podmiot publiczny i partner prywatny zawiążą spółkę w celu realizacji Umowy PPP. Próby wykorzystania takiego rozwiązania miały dotychczas miejsce w sytuacji, gdy udziały w takiej spółce miała objąć również instytucja finansująca (jest to tzw. PPP instytucjonalne).

Sektor prywatny może być angażowany do realizacji zadań publicznych w różnych formach. Istnieją różne akty prawne umożliwiające zaangażowanie strony prywatnej. Warto chociażby wspomnieć, że współpraca z sektorem prywatnym może być nawiązywana w oparciu o ustawę o gospodarce nieruchomościami (w przypadku dzierżawy nieruchomości stronie prywatnej). Podmiot publiczny może również nabywać usługi publiczne od sektora prywatnego (np. zakup miejsc w prywatnych żłobkach lub przedszkolach) wykorzystując przepisy o zamówieniach publicznych. Innym przykładem w niedługim czasie powinna być ustawa „lokal za grunt” (w przypadku inwestycji mających na celu budowę mieszkań lub lokali użytkowych). PPP jest swoistą, odmienną od innych, metodą realizacji przedsięwzięcia, która odbywa się na zasadach określonych w ustawie o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Przedsięwzięcie PPP dotyczy wykonania budowy (lub remontu obiektu budowlanego) połączonego z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia PPP lub jest związany z realizacją przedsięwzięcia PPP. Przedsięwzięcie w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego powinno być w istotnym stopniu, a nawet w całości, realizowane przez partnera prywatnego. Jeżeli zakres zadań partnera prywatnego nie będzie obejmował zarządzania nad składnikiem majątkowym i/lub jego utrzymania, to zastosowanie znajdą przepisy Prawa zamówień publicznych. Przedsięwzięcie, które obejmuje jedynie zaprojektowanie, wybudowanie i finansowanie infrastruktury publicznej nie jest projektem PPP.

Przepisy dotyczące przetargowego trybu zbycia nieruchomości należących do Gminy określa ustawa o gospodarce nieruchomościami, którą należy traktować jako podstawowy akt prawny regulujący zasady gospodarki nieruchomościami komunalnymi. Wyjątek od obowiązku stosowania trybu przetargowego wynikający z art. 37 ust. 2 pkt 11 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie dotyczy sytuacji, gdy intencją podmiotu publicznego jest realizacja inwestycji w zakresie obejmującym jedynie projektowanie, budowę oraz ewentualnie finansowanie. Skorzystanie z tego wyjątku w przypadku formuły PPP wymaga powierzenia partnerowi prywatnemu również utrzymania lub zarządzania składnikiem majątkowym w okresie trwania umowy PPP.

BUDOWA I EKSPLOATACJA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W MŁAWIE

Projekt budowy i eksploatacji oczyszczalni ścieków, ma na celu zapewnienie odbioru i oczyszczania ścieków komunalnych z Miasta Mława.
Partner Prywatny zobowiązany został do prowadzenia starej instalacji z równoległym zaprojektowaniem, zbudowaniem, sfinansowaniem i prowadzeniem nowej instalacji.
Łączny czas trwania umowy to 33 lata, z czego 3 lata to prowadzenie starej oczyszczalni, a także zaprojektowanie i zbudowanie nowej.
Umowa PPP została podpisana z wykonawcą w lipcu 2016 r., a okres trwania umowy mija w styczniu 2049 r.

BUDOWA BUDYNKU SĄDU REJONOWEGO W NOWYM SĄCZU PRZY UL. GRUNWALDZKIEJ

Projekt zakłada współpracę z partnerem prywatnym w zakresie zaprojektowania, wybudowania, sfinansowania i zarządzania nową siedzibą Sądu Rejonowego w Nowym Sączu. Podstawową potrzebą projektu było wybudowanie nowej siedziby sądu, spełniającej standardy bezpieczeństwa, zapewniającej odpowiednią powierzchnię sal rozpraw, magazynów oraz pozwalającą stworzyć wysoki komfort pracy i obsługi interesantów. Nowa siedziba sądu ma 18 sal rozpraw, okazały hol, budynek ma cztery kondygnacje naziemne i jedną podziemną i zapewnia miejsce pracy dla około 220 osób.
W dniu 6 kwietnia 2018r. miało miejsce uroczyste otwarcie nowej siedziby Sądu Rejonowego w Nowym Sączu.
Inwestycja budowy budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu jest pierwszym projektem realizowanym przez administrację rządową w Polsce. Proces przygotowania projektu i wyboru partnera prywatnego był wspierany przez MFiPR w latach 2012-2016.

TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW OŚWIATOWYCH W ZGIERZU

W ramach projektu kompleksowej termomodernizacji budynków oświatowych, zostały wykonane szeroko zakrojone prace budowlane poprawiające efektywność energetyczną 24 placówek oświatowych w tym żłobka miejskiego, przedszkoli, szkół oraz basenu zlokalizowanych na terenie Miasta Zgierza.

W wyniku przeprowadzenia termomodernizacji przewidywana średnia oszczędność energetyczna wyniesie nawet 60%.
Projekt jest realizowany w formule hybrydowej, co oznacza że finansowanie pochodzi ze środków własnych Partnera Prywatnego, a podmiot publiczny wniósł wkład w postaci dofinansowania na realizację przedsięwzięcia ze środków unijnych.
Umowa PPP została podpisana z wykonawcą w styczniu 2017 r., a okres trwania umowy mija w marcu 2034 r.

CENTRUM KULTURALNO - REKREACYJNE W MUZEUM WSI MAZOWIECKIEJ W SIERPCU

Projekt polega na świadczeniu przez Partnera Prywatnego kompleksowych usług Operatora Centrum Kulturalno-Rekreacyjnego, wybudowanego przez Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.
Partner prywatny jest odpowiedzialny między innymi za kompleksowe administrowanie wybudowaną infrastrukturą, zarządzanie i utrzymanie obiektu.
Zgodnie z umową PPP, partner prywatny prowadzi działalność gospodarczą w oparciu o udostępnioną przez Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu infrastrukturę, ma wyłączne prawo do użytkowania zarządzanego obiektu, a także prawo do pobierania opłat za korzystanie z niego.
Umowa PPP została podpisana z wykonawcą we wrześniu 2015 r., a okres trwania umowy mija we wrześniu 2030 r.

BUDOWA CENTRUM KREATYWNOŚCI TARGOWA

Centrum Kreatywności Targowa zostało utworzone przez Miasto Stołeczne Warszawa, w ramach realizacji projektu pn. „Warszawska Przestrzeń Technologiczna – Centrum Kreatywności Targowa”, dofinansowanego ze środków unijnych.

Zarząd i administrowanie powstałą infrastrukturą powierzono operatorowi zewnętrznemu, w ramach umowy PPP w trybie koncesji na okres 11 lat.
Zadaniem Operatora jest prowadzenie działalności gospodarczej w ramach powstałej infrastruktury, jej eksploatacja, w szczególności świadczenie usług w zakresie utrzymania i zarządzania oraz dokonywanie niezbędnych nakładów i inwestycji.

BUDOWA PORTU ZEWNĘTRZNEGO W PORCIE GDYNIA

Projekt polega na zaprojektowaniu, budowie, sfinansowaniu, wyposażeniu, a następnie utrzymaniu i eksploatacji nowego sztucznego półwyspu, tzw. Portu Zewnętrznego, na którym zostanie zlokalizowany terminal kontenerowy o wstępnie zakładanej docelowej przepustowości 2,5 mln TEU rocznie. Przewidywany okres, na który zostanie zawarta umowa PPP wynosi 36 lat, w tym 5 lat na projektowanie i budowę. Partner prywatny, jako prowadzący eksploatację, będzie czerpał korzyści z przedsięwzięcia w formie opłat od użytkowników z tytułu świadczonych usług.
Projektem komplementarnym jest budowa i utrzymanie infrastruktury dostępowej od strony morza (tory podejściowe, falochrony), przy czym za jego realizację jest odpowiedzialna strona publiczna.
Proces przygotowania projektu i wyboru partnera prywatnego jest aktywnie wspierany przez MFiPR. Dotychczas, zatrudnieni przez ZMPG S.A. i MFiPR doradcy przeprowadzili Ocenę Efektywności realizacji przedsięwzięcia w modelu PPP oraz opracowali Studium Wykonalności dla projektu.
W dniu 5 listopada 2020 r. rozpoczęto postępowanie na wybór partnera prywatnego w projekcie. Postępowanie jest realizowane w trybie dialogu konkurencyjnego.

BUDOWA LINII TRAMWAJOWEJ KST

Inwestycja związana z budową nowej linii Krakowskiego Szybkiego Tramwaju przygotowywana jest przez Zarząd Dróg Miasta Krakowa. Celem inwestycji jest stworzenie łącznika w istniejącej sieci tramwajowej, który bezpośrednio połączy centralnie położoną dzielnicę Czyżyny z północną dzielnicą Mistrzejowice. Łączna długość tego odcinka to ok. 4 526 m. Projekt obejmować będzie budowa linii tramwajowej podwójnego toru wraz z siecią trakcyjną, przystankami, towarzyszącą infrastrukturą techniczną (m.in. podstacje, sterowanie ruchem, informacja).
Projekt ma na celu w szczególności zwiększenie udziału przyjaznego środowisku transportu publicznego w obsłudze mieszkańców oraz poprawę dostępności komunikacyjnej poprzez zwiększenie liczby linii tramwajowych oraz skrócenie czasu dojazdu poprzez upłynnienie ruchu.
Zatrudnieni przez MFiPR doradcy wspierają projekt w procesie wyboru partnera prywatnego w zakresie aspektów prawnych, finansowych oraz technicznych od czerwca 2017 r.

BUDOWA SZPITALA W ŻYWCU

Projekt dotyczył zaprojektowania, budowy i wyposażenia Szpitala w Żywcu wraz z usługą utrzymania i zarządzania oraz świadczenia usług zdrowotnych.
Partner prywatny odpowiada za budowę, utrzymanie i eksploatację powstałej infrastruktury. Dodatkowo jest uprawniony do otrzymywania wynagrodzenia za świadczenie usług zarówno na podstawie umów z NFZ jak i usług komercyjnych.
Umowa PPP została podpisana z wykonawcą we wrześniu 2011 r., a okres trwania umowy mija w lutym 2049 r.

REMONT SIECI I UTRZYMANIE OŚWIETLENIA ULICZNEGO W ZĄBKACH

W ramach projektu PPP, na terenie Miasta Ząbki wymieniono na oprawy LED ponad 2300 opraw, dzięki czemu poprawiono równomierność natężenia oświetlenia. Wymiana oświetlenia, przyczyniła się także do zmniejszenia liczby skrzynek oświetlenia nocnego o połowę, co przełożyło się na oszczędności kosztów zakupu energii nawet o 50 %.
Oświetlenie sterowane jest za pomocą programowalnego sterownika wraz z analizatorem sieci, umożliwiającym zdalne odczyty parametrów sieci za pomocą sieci GSM/GPRS. Wszystkie oprawy mają wbudowany moduł umożliwiający redukcję mocy w godzinach nocnych. Szafy oświetlenia zostały wyposażone w moduły kompensacji mocy biernej.
Oprócz oszczędności wynikających ze znacznego obniżenia mocy opraw, dodatkowe oszczędności zostaną uzyskane poprzez zmniejszenie mocy przyłączeniowej oraz redukcji liczby liczników energii – co przełoży się na zmniejszenie opłat stałych dla dostawców energii.
Zmodernizowane, lepsze oświetlenie wpływa na poprawę komfortu życia mieszkańców
i bezpieczeństwa na ząbkowskich ulicach. Ponadto zmniejszenie energochłonności oświetlenia ulicznego przekłada się na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. Zmiana źródeł światła na LED oznacza również zmniejszenie awaryjności oraz obniżenie kosztów konserwacji.
Koszty modernizacji oświetlenia pokrył podmiot prywatny, który miasto wyłoniło w postępowaniu konkurencyjnym.
Umowa PPP została podpisana z wykonawcą w listopadzie 2017 r., a okres trwania umowy mija w listopadzie 2025 r.

BUDOWA PARKINGU PODZIEMNEGO WE WROCŁAWIU

Projekt miał na celu budowę parkingu podziemnego dwukondygnacyjnego wraz z częścią naziemną w poziomie terenu oraz niezbędną infrastrukturą na terenie Zespołu Hali Stulecia we Wrocławiu.
Inwestycja został zrealizowana w ramach umowy koncesyjnej zawartej w kwietniu 2012 roku.
Partner prywatny zaprojektował i sfinansował budowę parkingu i do końca umowy koncesji, tj. do 31 sierpnia 2042 roku, będzie jego operatorem. Okres budowy parkingu trwał 15 miesięcy.
Głównym powodem budowy nowego, dużego, wielopoziomowego parkingu, była potrzeba obsłużenia zwiększającego się z roku na rok ruchu turystycznego w kompleksie Hali Stulecia i wrocławskiego ZOO, a co za tym idzie konieczność zwiększenia liczby miejsc parkingowych i ukrycie dwóch trzecich powierzchni parkingowej pod ziemią.
Parking zawiera łącznie 792 miejsca, w tym 30 miejsc dla niepełnosprawnych i 20 miejsc dla autokarów.

• Tom I: Przygotowanie projektów PPP, wersja 2.0
• Tom II: Postępowanie PPP, wersja 2.0
• Tom III: Umowa o PPP, wersja 2.0
• Tom IV: Zarządzanie umową PPP

Projekt hybrydowy - to inwestycja realizowana w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, w której wykorzystane zostały Fundusze UE. Do tego typu funduszy zaliczane są środki przeznaczone na realizację polityki spójności, wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki rybołówstwa.

Pojęcie projektów hybrydowych zostało wprowadzone do polskiego porządku prawnego Ustawą z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 [art. 34].

Odwołanie do projektów hybrydowych znalazło się również w projekcie analogicznej ustawy na perspektywę finansową 2021-2027 oraz w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 ustanawiającym ramy prawne dla ww. perspektywy [art. 2, pkt 15].

Na gruncie prawa krajowego projektami hybrydowymi w rozumieniu ustawy wdrożeniowej mogą być nie tylko projekty realizowane w oparciu o ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym ale również projekty, w których podstawą realizacji są inne akty prawne, m.in. ustawa z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Projekty łączące model PPP z Funduszami UE podlegają jednocześnie regułom PPP oraz regułom dotyczącym Funduszy Europejskich. Z takimi projektami łączą się dodatkowe, specyficzne ryzyka (np. ryzyko poziomu dofinansowania, ryzyko zwrotu funduszy unijnych, czy też ryzyko trwałości projektu i ryzyko znaczących zmian w projekcie, wymagających akceptacji przez Komisję Europejską). A zatem przygotowanie planu finansowego projektu PPP, które przewiduje wsparcie ze środków UE wymaga pracy o większym stopniu złożoności i jest obarczone większą liczbą wymagań wynikających z regulacji prawnych na poziomie europejskim i krajowym.

Chcesz dowiedzieć się więcej?